Πρωταγωνιστείτε στην παράσταση "Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου" (Qui a tué monpère)

του Εντουάρ Λουί, που ανεβαίνει ξανά μετά από έναν πρώτο κύκλο πολύ
επιτυχημένων παραστάσεων στο ΠΛΥΦΑ και σε σκηνοθεσία Χρήστου Θεοδωρίδη.
Ποια είναι η θεματική του έργου και οι χαρακτήρες που ερμηνεύετε;
Διονύσης Μακρής: Ο συγγραφέας και κεντρικό πρόσωπο του έργου επιχειρεί να καταλάβει
κι έπειτα να συγχωρήσει τον πατέρα του. Προσπαθεί να ονοματίσει ό,τι κάποτε τον
πλήγωσε, ό,τι κάποτε τον καταπίεσε, ώστε να ανακαλύψει πραγματικά το γιατί. Δεν του
αρκεί το «εσύ φταις γιατί είσαι διαφορετικός». Πάει και πιο πέρα και σκάβει βαθιά. Κι αυτό
αναπόφευκτα ανοίγει την εικόνα τόσο που καταλήγει να κατανοεί μηχανισμούς και αίτια
πολύ βαθύτερα και μεγαλύτερα από μια μόνο προσωπική σχέση πατέρα - γιου. Γίνεται
δηλαδή πολιτικό. Οι χαρακτήρες που συνδιαλέγονται είναι από γραφής δύο. Ο γιος που
μιλάει και ο πατέρας που ακούει. Εμείς επιλέξαμε να επισκεφθούμε όλα τα πρόσωπα που
αναφέρονται μέσα από τις αφηγήσεις, κυρίως για να τα καταλάβουμε κι έτσι να
καταφέρουμε να δούμε σφαιρικά την ιστορία.

Ο νέος κύκλος παραστάσεων συμπίπτει χρονικά με μια τραγικά επίκαιρα στιγμή της
χώρας μας (τραγωδία στα Τέμπη). Πρόκειται ουσιαστικά για ένα ντοκουμέντο του
πως οι πολιτικοί καταστρέφουν τη ζωή των ανθρώπων. Αισθάνεστε ότι αποτελεί μια
πολιτική πράξη η παράσταση αυτή;
Δ. Μ.: Η συγκυρία αυτή συνθέτει μια πολύ ιδιαίτερη και σοκαριστική
συγχρονικότητα. Η παράσταση αυτή είναι ξεκάθαρα πολιτική, πολλώ δε μάλλον τώρα. Και
δεν το εννοώ ξύλινα και παρωχημένα, αλλά με έναν βαθιά σύγχρονο, ανθρώπινο τρόπο
όπως θα έπρεπε να είναι και η πολιτική. Ο τρόπος λοιπόν που εκθέτει τα πράγματα αρχικά
σε σχέση με την ίδια την οικογένεια, με την κακοποίηση που υπέστη σε σχέση με τον
σεξουαλικό του προσανατολισμό, αλλά και με την ίδια την κουλτούρα της πατριαρχίας που
διέπει μια συντηρητική κοινωνία και άρα τις αποφάσεις που παίρνει αυτή, είναι όλα μέρος
μιας ευρύτερης αλυσίδας που σίγουρα μεγάλο μερίδιο ευθύνης έχουν αυτοί που -
φαινομενικά τουλάχιστον - παίρνουν τις αποφάσεις.

"Η ανάγκη για αποδοχή νομίζω ότι ξεκινάει από τη στιγμή που
αποχωριστεί κάποιος την κοιλιά της μάνας του"

Ο πατέρας του έργου δεν αποδέχεται την σεξουαλική ταυτότητα του γιου, παρ'όλα

αυτά όμως εκείνος προσπαθεί να τον κατανοήσει και να τον συγχωρέσει. Εσείς

έχετε συγχωρέσει κάποιον άνθρωπο της ζωής σας για κάτι τόσο σημαντικό; Κι αν ναι,

με ποιους "εσωτερικούς μηχανισμούς" το κατορθώσατε;
Δ. Μ.: Ναι, το έχω προσπαθήσει και ως ένα βαθμό το κάνει. Και ήταν μια
διαδικασία που με δίδαξε πολλά, κυρίως για τον τρόπο με τον οποίο καταφέρνεις να κάνεις
κάτι τέτοιο. Όταν καταφέρεις και πάρεις μια απόσταση, πρώτα από σένα τον ίδιο, απ' τον
ρόλο που φέρεις, ή απ' την ιδέα που έχεις για τον εαυτό σου, τότε κάτι ανοίγει. Κάτι σου
επιτρέπει καλύτερα να δεις και να καταλάβεις. Και από κει να βρεις μια σπάνια γαλήνη και
διαύγεια ώστε να δεις τα πράγματα όπως είναι. Κι έτσι να έρθει αβίαστα η συγχώρεση.
Πίσω από τις ερμηνείες του ρόλου και τα φίλτρα του "εγώ". Δεν είναι κάτι εύκολο, ούτε που
μας το μαθαίνει κανείς ποτέ. Ο τρόπος είναι προσωπικός για τον καθένα. Εμένα με βοηθάει

να μην παίρνω πολύ σοβαρά τον εαυτό μου, να σιωπώ πολλές φορές και να παρατηρώ.
Ξεκινώντας από τα πιο απλά και "δεδομένα" όπως την ανάσα, το περπάτημα, τους ήχους. Κι
αυτό αμέσως κάτι μαλακώνει και επιτρέπει μια άλλη, λίγο πιο ευαίσθητη συμμετοχή στην
τόσο σοφή ομορφιά της ζωής.

Η ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για αποδοχή μοιάζει να γίνεται όλο και πιο
επιτακτική τα τελευταία χρόνια...ή μήπως υπήρχε πάντα και εμείς απλά δεν
μιλούσαμε πολύ ανοιχτά γι' αυτή;
Δ. Μ.: Η ανάγκη για αποδοχή νομίζω ότι ξεκινάει από τη στιγμή που
αποχωριστεί κάποιος την κοιλιά της μάνας του. Είναι από τις ισχυρότερες ανάγκες της
ανθρωπότητας. Αυτό μας κινεί ώστε να βγάλουμε λεφτά, να μορφωθούμε, να
ερωτευτούμε. Είναι κινητήριος δύναμη, αλλά και ύπουλη. Μπορεί να εργαλειοποιεί
σχέσεις και καταστάσεις αν θέλει να ταΐζεται μόνο απ' έξω. Όταν κάποιος παραμένει
πνευματικά σε μια παιδική ηλικία τότε συνεχίζει να ψάχνει συναισθηματική τροφή και άρα
επιβεβαίωση μόνο απ’ έξω. Από τους άλλους, από δραστηριότητες, από εμπειρίες, από
ουσίες, από το φαγητό. Όταν καταφέρνεις και τα δεις αυτά και τα κατανοήσεις τότε ίσως να
αρχίσει μια αντιστροφή πορεία η οποία πηγάζει από μέσα, από αυτό που έχεις και είσαι
ήδη. Από την αγκαλιά, Από την αγάπη που μπορείς να δώσεις εσύ στον εαυτό σου, χωρίς όρους.

Είναι μια εποχή που όλα αυτά μπορούν και λέγονται λίγο πιο ανοιχτά και με σαφήνεια, κι αυτό

είναι μεγάλο κέρδος. Είναι μέρος μιας καλής και γόνιμης αυτογνωσίας που πηγάζει από δίψα να

καταλάβω εμένα, κι όχι από μόδα. Δίψα να με δω, να με συναντήσω, κι όχι να με προσπεράσω.

Πάντα ήταν εκεί, τώρα ίσως υπάρχει λίγο παραπάνω η απενοχοποίηση και η κατάκτηση μιας αλήθειας,

από μια γενιά που λαχταρά να ξεφύγει από την άγνοια και την μηχανικότητα των προηγούμενων.

"Είναι μια εποχή τώρα, ίσως υπάρχει λίγο παραπάνω η απενοχοποίηση και η κατάκτηση μιας αλήθειας"

Είναι προσωπική μας υπόθεση η πολιτική όπως διαβάζω στην παρουσίαση του
έργου; το το ΠΔ 85/2022 «ζήτημα ζωής και θανάτου»;
Δ. Μ.: Δεν μπορεί παρά να μην είναι. Κάθε προσωπική απόφαση είναι
πολιτική γιατί συνθέτει το τοπίο στο οποίο συνυπάρχουμε θέτοντας τις δυναμικές
ποιότητες που μας ορίζουν, μας χαρακτηρίζουν, μας κινούν. Καταλήγει λοιπόν όπως
δυστυχώς αποδείχθηκε στη χώρα μας τόσες φορές, να είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Θα
έπρεπε να μην είναι. Θα έπρεπε να είναι ένα κεκτημένο αυτονόητο. Και έτσι η ζωή και η
πολιτική να όριζε απλώς το ύφος και το πώς. Τα αυτονόητα όμως δυστυχώς δεν υφίστανται
ως τέτοια. Αντίστοιχα και το Π.Δ. 85 φέρνει στο προσκήνιο μια τέτοια χροιά της πολιτικής
που μη συμπεριλαμβάνοντας επί της ουσίας τον κόσμο τον οποίο αφορά, την ίδια στιγμή
τον υποβιβάζει και του αλλάζει άμεσα και πρακτικά τη ζωή.

«Έχεις δίκιο, πιστεύω πως χρειάζεται μια γερή επανάσταση", λέτε μέσα στο έργο.
Τόσοι αιώνες επαναστάσεων και όμως φαίνεται ότι ακόμα τις χρειαζόμαστε.
Πιστεύετε ότι θα έρθει κάποια μέρα που θα εκλείψει η ανάγκη για εξέγερση επειδή
πολύ απλά δεν θα χρειάζεται;
Γιώργος Κισσανδράκης: Στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουν συντελεστεί πολυάριθμες
επαναστάσεις, άλλες λιγότερο επιτυχημένες, άλλες περισσότερο. Ο λόγος που καμιά
επανάσταση δεν έχει πετύχει απόλυτα, είτε αυτό έχει να κάνει με τα άμεσα αποτελέσματα
της είτε με τη διάρκειά της στον χρόνο, είναι γιατί δυστυχώς υπάρχει μια ταυτόχρονη
οπισθοδρομική δύναμη μέσα στους ανθρώπους που οδηγεί τα πράγματα στην αντίθετη
πλευρά. Εννοώ ξεκάθαρα πως υπάρχουν αντιμαχόμενες δυνάμεις ανάμεσα στους

ανθρώπους, με αποτέλεσμα η ιστορία να γέρνει πότε προς τη μία και πότε προς την άλλη
πλευρά. Επομένως όχι, δεν πιστεύω ότι θα εκλείψει ποτέ η ανάγκη για επανάσταση. Κάτι
τέτοιο προϋποθέτει τεράστια εμπιστοσύνη στην ικανότητα, ή μάλλον καλύτερα στη
διάθεση, του ανθρώπου να κάνει καλό και η ιστορία μας έχει διδάξει πως μάλλον το
αντίθετο συμβαίνει."

"Δεν πιστεύω ότι θα εκλείψει ποτέ η ανάγκη για επανάσταση"

Έχουμε τελικά κι εμείς προσωπικά μεγάλη ευθύνη και για όσα με την απάθειά μας δεν κάνουμε;
Γ. Κ.: Φυσικά και έχουμε ευθύνη για όσα δεν κάνουμε. Η ζωή δική μας
είναι, στο χέρι μας είναι να τη ζήσουμε με τον τρόπο που θέλουμε. Το γεγονός όμως ότι
είμαστε φοβικοί ως προς το να το πράξουμε, οφείλεται στην κοινωνία και την κατεστημένη
αντίληψη που μας έχει περάσει. Ότι δεν είναι εφικτό κάτι τέτοιο, ότι πρέπει να
σκεφτόμαστε ρεαλιστικά. Εκεί χρειάζεται να κάνουμε μια υπέρβαση. Η ιστορία είναι γεμάτη
με παραδείγματα ανθρώπων που τα κατάφεραν και φυσικά με άπειρες περιπτώσεις
ανθρώπων που έφαγαν τα μούτρα τους. Δεν βλέπω όμως κάποια άλλη λύση από το να
συνεχίσουμε να προσπαθούμε.

"Η ιστορία είναι γεμάτη με παραδείγματα ανθρώπων που τα κατάφεραν"

«Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η Νίκη Κεραμέως και ο Κυριάκος Μητσοτάκης μας
εξοντώνουν»; Εμείς με ποιους τρόπους μπορούμε να αντισταθούμε;
Γ. Κ.: Στον βαθμό που η πολιτική επηρεάζει άμεσα τη ζωή μας, και στην
παράσταση βλέπουμε πώς ακριβώς γίνεται αυτό, εμείς δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να
αντιστεκόμαστε μέσω της τέχνης μας ο καθένας, με απεργίες, δείχνοντας έμπρακτα την
αλληλεγγύη μας στους μη έχοντες και οργανώνοντας λαϊκά κινήματα που μπορούν να
διεκδικήσουν το δικαίωμα όλων στην αξιοπρέπεια και τη δικαιοσύνη. Και φυσικά την
κρίσιμη στιγμή με την ψήφο μας.

«Τη βία δεν την ονόμαζες βία, την ονόμαζες ζωή, δεν την ονόμαζες ήταν εκεί,
ήταν.» Εν έτει 2023 , η βία πλέον έχει όνομα, αλλά έχει λύση;
Γ. Κ.: Η βία έχει πια πολλά ονόματα. Ευτυχώς, γιατί έτσι γίνονται
επιτέλους αντιληπτά διάφορα εγκλήματα που μέχρι πρότινος κρύβονταν κάτω από αόριστα
λεκτικά πέπλα, όπως οι γυναικοκτονίες που χαρακτηρίζονταν ως εγκλήματα πάθους. Η
λύση είναι η σωστή πληροφόρηση και η αναβάθμιση της παιδείας στον βαθμό που η βία θα
αντιμετωπίζεται ως αυτό που είναι, μια άδικη επιβολή δύναμης, σωματικής ή μη, με σκοπό
να βλάψει τον άλλο, και όχι σαν ένα κοινωνικό φαινόμενο που παρατηρείται συχνά και
καλά θα κάνουμε να μην το προκαλούμε. Πολλά είδη βίας αντιμετωπίζονται ακόμη με
αυτόν τον τρόπο δυστυχώς. Επομένως η λύση όπως σε όλα είναι η σωστή παιδεία. Και
φυσικά η σωστή νομική θωράκιση για την απονομή δικαιοσύνης.

Η παράσταση θίγει και το θέμα της χρήσης ουσιών. Σα νέα παιδιά, βλέπετε να είναι
διαδεδομένος ο εθισμός σε ουσίες στη γενιά σας; Πολλοί ισχυρίζονται ότι είμαστε
πίσω σαν κράτος όσον αφορά το θέμα αυτό. Συμφωνείτε;
Γ. Κ.: Ο εθισμός στις ουσίες στη γενιά μου, αλλά και σε νεότερες είναι
περισσότερο διαδεδομένος σε σχέση με το παρελθόν κι αυτό νομίζω ότι οφείλεται σε μια
επίφαση διασκέδασης που επικρατεί, αλλά και στο γεγονός ότι η ζωή πολλές φορές
καταντάει βαρετή, οπότε χρειαζόμαστε διάφορα ψυχολογικά ή σωματικά βοηθήματα για
να σπρώξουμε λίγο τα πράγματα σε μια πιο ενδιαφέρουσα σφαίρα. Δεν ξέρω σε τι
αναφέρονται συγκεκριμένα αυτοί που λένε πως είμαστε πίσω σαν κράτος, αλλά αυτό που
παρατηρώ είναι ότι η ευτυχία του πολίτη δυστυχώς δεν είναι ούτε καν στόχος όχι μόνο σε

μας, αλλά σε πολλά δυτικού τύπου κράτη. Κάτι που από τα μνημόνια και μετά έγινε πολύ
πιο εμφανές.

"Η ευτυχία του πολίτη δυστυχώς δεν είναι ούτε καν στόχος όχι μόνο σε

μας, αλλά σε πολλά δυτικού τύπου κράτη"

"Να συγκινήσει, γινόμενος ο καλλιτέχνης αγωγός νοημάτων και συναισθημάτων που μπορεί να αφυπνίσουν"

Οφείλει τελικά ο καλλιτέχνης να παίρνει θέση σε ό,τι συμβαίνει γύρω του, ή πρέπει
απλώς να κάνει καλά τη δουλειά του;
Δ. Μ.: Κάθε άνθρωπος, πολλώ δε μάλλον ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί παρά
να παίρνει θέση απέναντι στη ζωή. Ο τρόπος και η μορφή σίγουρα ποικίλουν. Ακόμη κι ο
τρόπος που μιλάμε και το τι λέμε είναι από μόνα τους μια θέση στα πράγματα. Το πώς
σκεφτόμαστε και πώς αντιδρούμε στα πράγματα. Πώς συσχετιζόμαστε με άλλους. Όταν
τέτοια θέματα στην περίπτωση του καλλιτέχνη ορίζονται και από μια ιστορία, τότε υπάρχει
μια ακόμη πολύ μεγάλη ευκαιρία να κινήσει και να κινηθεί. Να συγκινήσει, γινόμενος ο
καλλιτέχνης αγωγός νοημάτων και συναισθημάτων που μπορεί να αφυπνίσουν, να
θεραπεύουν ή και να ανοίξουν χώρους για ερωτήματα που δε τέθηκαν ποτέ στη σκέψη
κάποιου / κάποιας.
Γ. Κ.: Νομίζω πως αν ο καλλιτέχνης δεν παίρνει θέση σε σχέση με ό,τι
συμβαίνει γύρω του, δεν είναι καλλιτέχνης. Μπορεί να είναι ένας πολύ καλός ηθοποιός,
σκηνοθέτης, μουσικός, ζωγράφος ή οτιδήποτε άλλο που κάνει πολύ καλά έως και
θαυμαστά και αξιοζήλευτα τη δουλειά του, αλλά καλλιτέχνη χωρίς να έχει σύνδεση με τον
κόσμο στον οποίο δημιουργεί, αδυνατώ να φανταστώ.

Οι ηθοποιοί Γιώργος Κισσανδράκης και Διονύσης Μακρής μιλούν στο Γιάννη Αργυρούδη με αφορμή την παράστασή τους "Ποιός σκότωσε τον πατέρα μου"!