Πρωταγωνιστείτε στο έργο «O Μποτιτσέλι στην πυρά» του Καναδού Τζόρνταν Τάναχιλ,το οποίο και σκηνοθετείτε μαζί με την Μιχαέλα Αντωνίου.Μιλήστε μας για το θέμα της παράστασης που ανεβαίνει στο θεάτρο Vault από τον Θεατρικό σας Οργανισμό ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ, και για τον ρόλο σας σ'αυτήν.
Ο Τζόρνταν Τάναχιλ στο έργο του, επιχειρεί να αναδιατυπώσει αυτό που λέμε επίσημη Ιστορική εκδοχή μιας συγκεκριμένης περιόδου της Αναγέννησης στην Φλωρεντία των Μεδίκων του 16ου αιώνα βάζοντας στο επίκεντρο της Ιστορίας τον ζωγράφο Σάντρο Μποτιτσέλι, επίσημο ζωγράφο και ευνοούμενο της πανίσχυρης οικογένειας των Μεδίκων. Στον κοινωνικό περίγυρο υποβόσκει η λαική αγανάκτηση εξαιτίας της ανικανότητας της εξουσίας να διαχειριστεί την πανδημία της πανούκλας που σκορπά το θάνατο. Αυτό θα εκμεταλευτεί ο λαικιστής Μοναχός Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα για να ξεσπάσει μια επανάσταση που θα οδηγήσει στην περίφημη Πυρά της Ματαιοδοξίας όπου κάηκαν σημαντικά έργα τέχνης στο βωμό της ηθικής εξυγίανσης από την ανηθικότητα του καθεστώτος των Μεδίκων και των ευνοούμενων καλλιτεχνών του.
Ποιό είναι το βασικό κριτήριο για να επιλέξετε να ανεβάσετε το συγκεκριμένο έργο;
Στην παράσταση ερμηνεύω το ρόλο του Σάντρο Μποτιτσέλι. Αν περιμένει κανείς να δει επί σκηνής την σκιαγράφηση του ζωγράφου βάσει βιογραφικών αναφορών και στοιχείων μάλλον θα απογοητευτεί. Ο Τζόρνταν Τάναχιλ χρησιμοποιεί φυσικά το ιστορικό πλαίσιο και κάποιες πιθανές αντικειμενικές πτυχές της ζωής του, αλλά προχωρά ελεύθερα πέρα από αυτό για να φτιάξει έναν συναρπαστικό χαρακτήρα που σε μεγάλο βαθμό είναι ο ίδιος ο συγγραφέας. Ασυμβίβαστος, αιρετικός, γοητευτικός, αθώος μέσα στην παρεκτροπή του, σεξουαλικά αχόρταγος, μεγαλοφυής, αλλά και αλλοτριωμένος, κυνικός αλλά και ακραία ευάλωτος. Ο Σάντρο Μποτιτσέλι του Τάναχιλ είναι ένα μικρό παιδί που τα θέλει όλα, τα έχει όλα και τελικά τα χάνει όλα!
Ποιους κώδικες επιλέξατε για να στήσετε την παράσταση;Η σκηνοθεσία σας ακολουθεί αυστηρά το χρονικό πλαίσιο στο οποίο αναφέρεται (15ος αιώνας) ή έχετε ενσωματώσει και μοντέρνα/αναχρονιστικά στοιχεία; Οι σπουδές σας στην Ιστορία της Τέχνης σας βοήθησαν στην προετοιμασία της παράστασης;
Oταν σκηνοθετώ δεν σκέφτομαι το αποτέλεσμα στο σκηνικό ανέβασμα του έργου. Έχω όμως πολύ στενή σχέση με το κείμενο του συγγραφέα. Πιστεύω οτι είμαι διαμεσολαβητής του νοήματος, δεν με ενδιαφέρει να απεικονίσω τις σκηνοθετικές, ή δραματουργικές μου απόψεις, είναι πολύ βαρετό! Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να οικοδομήσω τις σχέσεις του ζωντανου υλικού, δηλαδή των ηθοποιών πάνω στον καμβά που έχει σκηνοθετήσει σοφά ο συγγραφέας. Ο βασικός κώδικας που ακολούθησα είναι οτι η παράσταση συμβαίνει εδώ και τώρα και όχι μέσα στα μυαλά των ηθοποιών - αυτές οι εγκεφαλικές προσεγγίσεις στερούν απο τους θεατές τη δυνατότητα να εισπράξουν ένα έργο με την συναισθηματική τους νοημοσύνη. Το έργο του Ταναχιλ σαν γνήσιο δείγμα μετα-μοντέρνας δραματουργίας εμπεριέχει αναχρονισμούς και συνδυάζει με τέλειο τρόπο το σήμερα με το ιστορικό πλαίσιο της Φλωρεντίας του 15ου αιώνα.
"Δεν με ενδιαφέρει να απεικονίσω τις σκηνοθετικές, ή δραματουργικές μου απόψεις"
Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν -όπως και η παράσταση σας- πως ο Μποτιτσέλι αποκήρυξε και έκαψε κάποια από τα ωραιότερα έργα του στην «πυρά της ματαιοδοξίας» της Φλωρεντίας του 1497. Τι ήταν αυτό που οδήγησε έναν τόσο σπουδαίο καλλιτέχνη να καταστρέψει τα ίδια του τα έργα;
Ναι αυτό επιβεβαιώνεται ιστορικά. Μοιάζει οτι ο Σάντρο Μποτιτσέλι είχε μια βαθειά πνευματική μεταστροφή υπό την επήρρεια των κυρηγμάτων του Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα. Εγκατέλειψε τα παγανιστικά θέματα στη ζωγραφική του και αφοσιώθηκε στα θρησκευτικά. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι αν αυτό έγινε αυτοβούλως, ή ήταν ένας καλλιτεχνικός συμβιβασμός για να επιβιώσει. Μετά από αυτο ξέρουμε οτι πέρασε στην αφάνεια. Στο έργο ο Ταναχιλ δίνει μια ακόμη πιό δραματική διάσταση σε αυτή του την επιλογή καθώς ο Σάντρο οδηγείτε στο να θυσιάσει τα έργα του για να σώσει την ζωή του εραστή του. Πάντως γενικά μιλώντας, το στοιχείο της αυτοκαταστροφής είναι σύμφυτο με την μεγαλοφυία στους μεγάλους καλλιτέχνες και οι εσωτερικές συγκρούσεις που γεννά η δημιουργία μέσα στον καλλιτέχνη μερικές φορές ειναι σφοδρές και ακραίες.
Κατά πόσο οφείλει η μυθοπλασία να σέβεται την ιστορική ακρίβεια των γεγονότων;Είναι απολύτως θεμιτό να εμπνέεται απλά από αυτά και επίσης να γεμίζει κάποια κενά για τα οποία δεν υπάρχουν επίσημες καταγραφές;
Ο Σεβασμός είναι για τις θρησκείες και τα συστήματα εξουσίας. Η Τέχνη τρέφεται μόνο από την ελευθερία και ο καλλιτέχνης έχει ευθύνη μόνο στην βαθειά σχέση του με το αντικείμενο που υπηρετεί! Φυσικά και δεν χρειάζεται σεβασμός στην επίσημη ιστορική αλήθεια όταν μιλάμε για μυθοπλασία - θα ήταν τόσο βαρετό!!! Ο ίδιος ο συγγραφέας εδώ ξαναλέει την ιστορία και μάλιστα κόντρα στην κανονιστική ετεροκανονική εκδοχή της! Είναι απίστευτο ότι για αιώνες δεν υπάρχουν καταγεγραμμένοι ομοφυλόφιλοι ηγέτες, πολιτικοί, καλλιτέχνες! Δεν είναι περίεργο μας λέει ο Τάναχιλ αφορίζοντας τους ιστορικούς από σκηνής! Το ιστορικό πλαίσιο είναι η έμπνευση και μάλιστα ο Τάναχιλ παίζει με όλα τα στοιχεία της περιόδου καθώς τα έχει μελετήσει πολύ καλά, αλλά τα χρησιμοποιεί με χιούμορ και αφέλεια έτσι, ώστε να κλείνει το μάτι στην ιστορία κι όχι να την αναπαραγάγει πληκτικά.
"Η Τέχνη τρέφεται μόνο από την ελευθερία κι ο καλλιτέχνης έχει ευθύνη με το αντικείμενο που υπηρετεί"
Το μίσος για την διαφορετικότητα,που παρουσιάζεται στο έργο, συνεχίζει να υπάρχει και σήμερα,μετά από 5 αιώνες.Θεωρείτε ότι θα συνεχίσει να υπάρχει,όση πρόοδος κι αν σημειώνεται φαινομενικά; Θα υπάρχει πάντα μια φωτιά και κάποιος φανατικός που θα θέλει να ρίξει πράγματα και ανθρώπους μέσα της;
Το Μίσος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Οι κοινωνίες προσπαθούν να το ελέγξουν για να επιβιώσουν. Το διαφορετικό τρομάζει και γίνεται εύκολα στόχος γιατί γκρεμίζει συθέμελα τις βεβαιότητες μας. Ναι νομίζω οτι υπάρχει ακόμα αν και γίνονται βήματα προόδου, ας θυμηθούμε τα πρόσφατα γεγονότα στο Ιράν, αλλά και πόσο πίσω είναι ακόμα η χώρα μας σε ζητήματα σεβασμού της σεξουαλικής ταυτότητας είτε ακόμα και τη έλλειψη σεβασμού και αποδοχής του ξένου. Αλλά το μίσος ψάχνει να βρει και αποδιοπομπαίους τράγους και εκεί προκύπτουν νέοι Σαβοναρόλα στο σήμερα! Αναφέρομαι στα τραγικά γεγονότα με την ιστορία του METOO στη χωρα μας και τους πρωταγωνιστές του. Νεόκοποι Υποκριτές που σηκώνουν το σταυρό της εξυγείανσης ενω στην πραγματικότητα παίρνουν ρεμβασιστικά την εκδίκησή τους για την καριέρα, ή τα αξιώματα που δεν είχαν ποτέ ρίχνοντας στην όποια Πυρά τον αμαρτωλό που δίκαια τιμωρείται φυσικά, αλλά και που ξεπλένει μαζί κι όλη την υποκρισία μιας κοινωνίας που λέει ψέμματα στον ίδιο της τον εαυτό!
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το έργο αποτελεί παράδειγμα της διαχρονικής ανθεκτικότητας της queer κοινότητας;
Nαι φυσικά το έργο απηχεί τους αγώνες της queer κοινότητας και θα μπορούσε κανεις να πει οτι καλεί σε μια ενεργή συμμετοχή και διαρκή αφύπνιση στους αγώνες υπέρ των δικαιώμάτων της gay κοινότητας. Eξάλλου το θέατρο του Τζόρνταν Τάναχιλ διαπνέεται από ένα έντονο κοινωνικό προβληματισμό πάνω στα ζητήματα της διαφορετικότητας, της υπεράσπισης των κοινωνικά αδύναμων, αλλά και θέματα ρατσισμού και bullying.
"Το μίσος ψάχνει να βρει αποδιοπομπαίους τράγους και εκεί προκύπτουν νέοι Σαβοναρόλα στο σήμερα"
Οι ιστορίες που λέμε για το παρελθόν , με ποιον τρόπο μας βοηθούν να επαναπροσδιορίσουμε την θέση μας στο παρόν; Τελικά θεωρείτε πως όλα είναι κύκλος;
Πιστεύω οτι το παρελθόν είναι μόνο η έμπνευση. Δεν έχει καμιά αξία στο θέατρο να επανερχόμαστε στο παρελθόν και στις ιστορίες του που για την στιγμή που συνέβησαν είχαν νόημα, ενώ στο σήμερα κανένα. Πρέπει να λέμε καινούργιες ιστορίες, να ανακατεύουμε την τράπουλα, να φτιάχνουμε γοητευτικά έργα πάντα με την ανθρώπινη φύση και τις αντιφάσεις της στο επίκεντρο.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό μήνυμα που θα θέλατε να συγκρατήσει ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση σας;
Ο Μποτιτσέλι αναζητά την Τελειότητα στην Τέχνη του, θέλει να ζωγραφίσει την απόλυτη ομορφιά και τι πιο ταιριαστό από το να ζωγραφίσει την Γέννηση της Αφροδίτης της θεάς του έρωτα. Όμως το έργο τέχνης έχει τη δική του ζωή κι ο Σάντρο συνειδητοποιεί ξαφνικά πως ζωγραφίζοντας τον πίνακα, γεννιέται μέσα του για πρώτη φορά ο μεγάλος έρωτας που τα συντρίβει όλα. Στη ζωή οι βεβαιότητες μας ισχύουν μέχρι τη στιγμή που θα τις ανατρέψει κάτι μεγαλύτερο και δυνατότερο από εμάς.
"Το έργο διαπνέεται από ένα έντονο κοινωνικό προβληματισμό πάνω στα ζητήματα της διαφορετικότητας, της υπεράσπισης των κοινωνικά αδύναμων, αλλά και θέματα ρατσισμού και bullying"
Υπάρχουν κάποιοι καλλιτέχνες που σας έχουν εμπνεύσει και αγαπάτε ιδιαίτερα; Θα θέλατε να μας αναφέρετε μερικούς;
Ο καναδός θεατράνθρωπος Robert Lepage, ο Θεόδωρος Τερζόπουλος για το πάθος και την αφοσίωση του στο θέατρο, ο Ανδρέας Βουτσινάς, o Mίνως Βολανάκης, καθως και πολλοί ακόμα.
Ποια είναι η ιδεολογία και οι στόχοι του θεατρικού Οργανισμού σας "Πρώτες Ύλες";
Φέτος συμπληρώνουμε είκοσι χρόνια θεατρικής ζωής ! Εύχομαι να συνεχίσουμε και στο μέλλον με το ίδιο πάθος.
Το βασικό ιδεολόγημα παραμένει ένα ζωντανό θέατρο με τον ηθοποιό στο επίκεντρο , νέα κείμενα και σύγχρονα έργα που συνδέουν την ελληνική θεατρική ζωή με το παγκόσμιο θεατρικό τοπίο.
Ο σκηνοθέτης Χρήστος Λύγκας μιλά με τον Γιάννη Αργυρούδη με αφορή την παράσταση "Ο Μποτιτσέλι στην πυρά"στο θέατρο "Vault"!