Πόσο ενδιαφέρον μπορεί να έχει σήμερα, εάν έργο που γράφτηκε το1664; Θεωρείτε πως υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία με τα όσα συμβαίνουν στον πολιτικό χώρο σήμερα;

Το 1714, στην πρώτη αγγλική μετάφραση του έργου του Ρακίνα, ο συγγραφέας προλογίζει την έκδοση με ένα δηκτικό σχόλιο. Μεταξύ άλλων γράφει:“Αυτή η τραγωδία, μιλάω ειλικρινά, μου έχει στοιχήσει περισσότερες απογοητεύσεις από ό,τι έχω γράψει μέχρι τώρα. Σπάνια έχει παιχτεί στη σκηνή όπου ξεσηκώθηκε ένα πλήθος Κριτικών που έμοιαζε να θέλει να καταστρέψει το έργο. Πίστευα ότι στην πορεία θα είχε ακόμα χειρότερη τύχη απ’ ό,τι τα άλλα μου έργα. Στο τέλος συνέβη κάτι σ’ αυτό το έργο, κάτι που συμβαίνει πάντα στα έργα τέχνης που έχουν κάτι καλό μέσα τους. Οι Κριτικοί εξαφανίστηκαν. Το έργο επέζησε. Και το κοινό κάθε μέρα το αποδέχεται με ακόμα μεγαλύτερη απόλαυση από ό,τι όλα τα υπόλοιπα έργα μου.” Είναι το έργο τέχνης που διακτινίζει την ενέργεια και φωτίζει με τη σύλληψή του σε κάθε εποχή, κάθε πολιτική, ή κοινωνική πραγματικότητα. Πόσο έχει αλλάξει η πολιτική πραγματικότητα από τον 17 αιώνα μέχρι σήμερα, υπάρχουν κοινά στοιχεία στα φανερά και σκοτεινά μονοπάτια της πολιτικής του Νέρωνα, του Λουδοβίκου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Μα για αυτό ακριβώς κάνουμε θέατρο. Για να θέσουμε ερωτήματα, να δούμε ζωντανά μπροστά μας και να βιώσουμε τις τρεις πραγματικότητες χωρίς αναλύσεις και κούφιες λέξεις.

Έχετε κερδίσει πολλά βραβεία και μάλιστα κάποια από αυτά διεθνή. Ένα βραβείο, μια επιβράβευση γενικότερα, τι σημαίνει για σας; Ότι αυτό που κάνετε έχει ανταπόκριση, σας δίνει τη δύναμη να συνεχίσετε, ανοίγουν κάποιες πόρτες, κάτι άλλο;

Η βράβευση του CAPOD’ ISTRIA ήταν ένα αναπάντεχο δώρο. Και οι λόγοι είναι πολλοί.

Ενώ έχω εισπράξει γενναιόδωρα πολλά βραβεία (ερμηνείας, κριτικών, καλλιτεχνικής αριστείας) και διακρίσεις στις Η.Π.Α., στην Ελλάδα δεν είχε παρόμοια τύχη η δουλειά μου. Μάλιστα πολλές φορές, θεατρολόγοι στην πόλη που γεννήθηκα, σπούδασα και πρωτοσκηνοθέτησα, κάνοντας αποτίμηση του καλλιτεχνικού δυναμικού της πόλης, αγνοούν ακόμα και την ύπαρξή μου. Φυσικά, το βρίσκω σχεδόν κολακευτικό να μην περιλαμβάνομαι σε ατάκτως ερριμένες λίστες ονομάτων. Η εσωτερική μου ανάγκη για θεατρική δημιουργία δεν στηρίζεται σε βραβεία και διακρίσεις, η φιλαρέσκεια όμως, απαραίτητο στοιχείο του καλλιτέχνη, σίγουρα τροφοδοτείται και αναπλάθει τα κύτταρα της. Όσο για ανοιχτές ή κλειστές πόρτες, δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος να σας απαντήσω γιατί δεν κυκλοφορώ σε διαδρόμους, όποτε δεν μπορώ να ξέρω αν η βράβευση έχει ανοίξει κάποιες πόρτες.

Θα χαρακτηρίζατε ίσως ψυχογράφημα αυτό που έχετε κάνει κι ο τρόπος που έχετε προσεγγίσει το αρχικό έργο για να κάνετε τη διασκευή του, αλλά και να το σκηνοθετήσετε στην πορεία, ή κάπως αλλιώς;

Το πρωτότυπο έργο του Ρακίνα πλέκεται πάνω στο θέμα της απαγωγής μιας πριγκίπισσας και ερωμένης του Βρετανικού, της Ιουνίας, από τον αυτοκράτορα Νέρωνα. Όλες οι ιστορίες και οι παράλληλες δράσεις περιπλέκονται γύρω από αυτόν τον ιστό. Η διασκευή μας αλλάζει το αρχικό ζήτημα του επείγοντος του έργου.Η διεθνής αστυνομία, με την σύμπραξη detectives και τοξικολόγων, αποκαλύπτει ότι ο αιφνίδιος θάνατος του αυτοκράτορα Κλαύδιου δεν διαλευκάνθηκε ποτέ. Ο φάκελος του θανάτου έκλεισε με άλυτο το μυστήριο εάν ο αυτοκράτορας δηλητηριάστηκε, ή έπαθε αλλεργικό σοκ. Το ερώτημα αυτό είναι πλασματικό και δημιουργείται μόνο για την εξέλιξη και πλοκή του έργου μας. Με το ξανάνοιγμα της υπόθεσης και λόγω της ιδιαιτερότητας της, αφού οι εμπλεκόμενοι απολαμβάνουν βασιλική ασυλία, οι detectives παρακολουθούν σε μια μορφή εκούσιας αναπαράστασης τις επόμενες δράσεις των υπόπτων/μαρτύρων με απώτερο στόχο τη σύλληψη του ενόχου και την αποφυγή ενός νέου εγκλήματος.Στιλιστικά, είναι μάλλον ένα είδος πολιτικού θρίλερ, ενός έργου δράσης με έντονο το θέμα της διαπλοκής και της παρακολούθησης των ενόχων, ένα ανθρωπογράφημα παρά ένα ψυχογράφημα.

Θεωρώ πως η σκηνοθεσία είναι το Α και το Ω σε μια παράσταση. Πως λειτουργείτε σα σκηνοθέτης; Έχετε το ρόλο του δασκάλου, τους μεταδίδετε τον προβληματισμό και την οπτική σας για το εκάστοτε έργο; κάτι άλλο;

 Το θέατρο, η θεατρική πράξη είναι ένα συλλογικό σπορ. Στην ουσία του, στον πυρήνα του, το Α και το Ω του θεάτρου είναι ο ηθοποιός, ο δρων, ο actor (υπάρχει ένα ενδιαφέρον παιχνίδι του WalterPuchner που διδάσκουμε στους πρωτοετείς). Ως επάγγελμα, ο σκηνοθέτης είναι μια σχεδόν πρόσφατη ανακάλυψη, των αρχών του 20ουαιώνα, με πιονέρο τον Κωνσταντον Στανοσλάφσκι ο οποίος υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος/σκηνοθέτης. Η προσωπική μου μεθοδολογία της σκηνοθεσίας διαφέρει ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε έργου, έτσι διδάχτηκα τη σκηνοθεσία και έτσι την εφαρμόζω. Δεν είμαι υπέρμαχος της θεωρίας ότι ο κόσμος πρέπει να καταλαβαίνει ποιος σκηνοθετεί, ακόμα κι αν παρακολουθεί έργα αντιδιαμετρικής αισθητικής. Δεν πιστεύω ότι πρέπει ο σκηνοθέτης να επιβάλει στο έργο την άποψη του. Αντίθετα, με ενδιαφέρει να ακούω, να γεύομαι, να αισθάνομαι τα έργα με όσο γίνεται πιο ευαίσθητες κεραίες και να αντιλαμβάνομαι κάθε φορά νέους άγνωστους κόσμους.

«Η θεατρική δημιουργία στην καθαρή της δομή είναι μια παιδική δραστηριότητα!»

Ο δημιουργικά χαμένος χρόνος είναι στοιχείο της παιδικής ηλικίας. Ως προσωπικότητα έχετε στοιχεία της αθωότητας εκείνης της περιόδου, έχετε διατηρήσει στοιχεία της παιδικότητάς σας;

Ο δημιουργικά χαμένος χρόνος είναι από μόνος raisond’ etre. Η αθωότητα, η καθαρή ματιά, η περιέργεια, η εμμονή, η συνειρμική σκέψη, η μη αναμενόμενη αντίδραση, η παράλογη χρήση του λόγου είναι ο πλούτος που μας χαρίζει η παιδική μας ηλικία και στη συνέχεια εκπαιδευόμαστε για να τον στερηθούμε. Τα παιδιά είναι οι δάσκαλοι μας, η καταγωγή μας. Έχοντας μεγαλώσει ένα παιδί μόνη μου από τα πρώτα χρόνια της ζωής του, δεν είχα μεγαλύτερη έξαψη χαράς από τις ώρες που το παρατηρούσα κι έμπαινα κι εγώ -ή μάλλον ξαναέμπαινα- στον παιδικό κόσμο. Η θεατρική δημιουργία στην καθαρή της δομή είναι μια παιδική δραστηριότητα. Μόνο που αντί για κούκλες και μαξιλάρια, παίζεις με ανθρώπους. Και σημειολογικά και ουσιαστικά είναι το ίδιο ρήμα, παίζω.

Έχετε κάνει πολλά και διαφορετικά πράγματα στο εξωτερικό. Εδώ τα τελευταία χρόνια γίνονται όλο και περισσότερες παραγωγές θεατρικές. Αυτό είναι σίγουρα θετικό, αντίστοιχα έχει βοηθήσει στο να είσαστε πιο επιλεκτικοί;

Η πορεία μου τόσο στο ελληνικό, στο ευρωπαϊκό, όσο και στο υπερατλαντικό θέατρο, είχε πάντα γνώμονα την έμπνευση και την καθαρή δημιουργία. Με ενδιέφερε το θέατρο του κόσμου, είχα μια συνεχή περιέργεια για τη θεατρική πράξη σε άλλες γωνιές της γης. Και έτσι θυσίασα την εγχώρια καριέρα και μάλιστα στην δεκαετία της ελληνικής ευημερίας του 1990 και έζησα, σπούδασα και δούλεψα επί 15 χρόνια σε άλλες χώρες και ηπείρους. Εκεί έμαθα να κάνω θέατρο στο δρόμο, αλλά και σε θέατρα μεγαθήρια. Δούλεψα ασταμάτητα στο εμπορικό θέατρο αλλά και ως μέλος Σαιξπηρικού θιάσου. Έπαιξα παραστάσεις μπροστά σε 1 θεατή αλλά και σε soldout κατάμεστες αίθουσες που φώναζαν «encore»κατά τη διάρκεια της υπόκλισης. Βασικός κανόνας της δουλειάς μας είναι να είσαι συνεργάσιμος, ευγενής και ενεργός. Πάντα υπάρχουν δυσκολίες, πάντα υπάρχουν απογοητεύσεις, αλλά το χειροκρότημα και η λάμψη στα μάτια των θεατών αντισταθμίζει όλα τα εμπόδια.

Τι θα μου λέγατε πως είναι εκείνο που μπορεί να σας φτιάξει, ή αντίστροφα να σας χαλάσει τη διάθεση, κατά τη διάρκεια ενός περιπάτου στην Αθήνα;

Οι βόλτες με τον γιο μου, είναι πάντα ό,τι πιο αναζωογονητικό.   

«Πάντα υπάρχουν απογοητεύσεις, αλλά το χειροκρότημα και η λάμψη στα μάτια των θεατών αντισταθμίζει όλα τα εμπόδια»

Σίγουρα ένας άνθρωπος, όπως εγώ, που έφυγε από την Ελλάδα για 15 χρόνια, δεν μπορεί να δώσει συμβουλές αντίθετες με τις πράξεις του. Νομίζω ότι ο κόσμος πρέπει να ταξιδεύει ακατάπαυστα. Να πηγαίνει, να έρχεται, να υπάρχει ώσμωση. Όσο για το ερώτημα που μετεωρίζεται πάνω από τη χώρα αν υπάρχει ελπίδα, θα ήθελα να πω ότι η ελπίδα δεν είναι προϋπόθεση, την ελπίδα την δημιουργεί η ανθρώπινη δημιουργικότητα και οξύνοια.

 Στον ελεύθερο χρόνο σας, τι βιβλία διαβάζετε; Τι μουσικές ακούτε; Και ποιες ταινίες προτιμάτε να σας χαλαρώνουν;

 Τα διαβάσματα μου είναι συνεχή και αδιάλειπτα, λόγω συνεχούς έρευνας για τα μαθήματα που διδάσκω στο IBΚολλεγίου Αθηνών-Ψυχικού, στη δραματικήσχολή του ‘Θεάτρου των Αλλαγών’ και για την προσωπική μου ενημέρωση. Διαβάζω τα πάντα αλλά λατρεύω χρόνια τώρα τον Thomas Pynchon, τον James Joyce, τον Alan Lightman, τα γραπτά της Susan Sontag. Μου αρέσουν τα μετα-αστυνομικά του James Ellroy, οι ταινίες του David Lynch. Χαλαρώνω με τις αγαπημένες μου σειρές:  House of Cards, Game of  Thrones, Lie to Me, Criminal Minds, Elementary.  Τα μουσικά μου ακούσματα διευρύνονται, ή συρρικνώνονται ανάλογα με τις εποχές, ή τα γεγονότα. Η μουσική είναι ένα στοιχείο της γεωγραφίας του ανθρώπου. Είναι μια διαρκώς εναλλασσόμενη παράμετρος που καθρεφτίζει και καθρεφτίζεται στην πραγματικότητα.

Ερωτεύομαι, χαμογελώ, φοβάμαι, ονειρεύομαι, θυμάμαι, 5 λέξεις που θα λέγατε χωρίς δεύτερη σκέψη, όταν τις ακούτε τι εικόνες σας έρχονται στο μυαλό;

Ερωτεύομαι: Ατέλειωτες βόλτες στους δρόμους.

Χαμογελώ: MonaLisa

Φοβάμαι: Μονιμότερος σύντροφος ζωής

Ονειρεύομαι: Μέσα σε ένα λινό φόρεμα

Θυμάμαι: Να μη φοβάμαι