|
Πορτραίτα από οπάλινη μνήμη
"She was sitting in the cosy-corner. He joined her there and looked at the portraits let into the back of it. “I call this my memory-corner” she told him. Here we all are: Father, Mother, my three brothers and myself. They are painting on opaline -from photographs taken in 1906, he year this house was built…”.
Dodie Smith, The New Moon With the Old, 1963
Αφουγκραζόμενη την εσωτερική ανάσα της Οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού, η Βιργινία Φιλιππούση παραδίδει στον επισκέπτη και θεατή
μια ζωγραφική ενότητα δεξιοτεχνικά υφασμένη με γνωστική συνέπεια, εκλεκτικιστικά λογοτεχνικά ενθυμήματα, λεπταίσθητο χρωστήρα, διάφανη τρυφερότητα και οξυδερκή σπαραγματική αποτύπωση.
«Το Πράσινο Δωμάτιο» της Φιλιππούση, ένα πυκνά ιχνογραφημένο ψυχικό, πνευματικό και αισθητικό αφήγημα, ακουμπά απαλά σε αλλεπάλληλες
και αλληλένδετες κυριολεκτικές και συμβολικές εσοχές και κόγχες της πολύτιμης ρέουσας ιστορίας του σπιτιού, ενεργοποιώντας σταδιακά την πυκνή μνήμη
των χρόνων και των στιγμών, των πραγμάτων και των ανθρώπων
που το κατοίκησαν. Συγκλίνοντας με τρόπο αριστοτεχνικό το έσω και το έξω
των σημειώσεων του νου με το μέσα και το έξω των οπτικών και των απτικών σημάνσεων της Οικίας, η ζωγράφος εφευρίσκει ένα αόρατο οργανικό συνεκτικό αυτοαναφορικό νήμα που διατρέχει ουσιαστικά την ενότητα:
η Μυρτιώτισσα ή Θεώνη Δρακοπούλου και το σπάνιο γυναικείο άρωμα της γενιάς του 30, ο Θεόφιλος, το Μουσείο Τεριάντ και η γενέθλια του δικού τους συνδετικού κρίκου Άγγελου Κατακουζηνού, Μυτιλήνη -από όπου έλκει την καταγωγή του
και ο εκ μητρός προπάππους της ζωγράφου,
ο Γιώργος Θεοτοκάς, το λευκοφορεμένο του Πέραν
και η δική της γενέθλια Κωνσταντινούπολη, το σπίτι στην Αντιγόνη
και τα καταγραφικά του τετράδια που ζωντανεύουν τις
αόρατες κοινές φόδρες της ιστορίας, ο Γιώργος Σεφέρης, τα σημαίνοντα corpus
των αναγνωσθέντων βιβλίων και οι αναμνήσεις της Σμύρνης, συναντώνται εδώ
με τον φίλο των Κατακουζηνών και δάσκαλο της ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, ψηλαφίζοντας μαζί με τη Λητώ τη στιλπνή φόρμα και το οικείο άρωμα που αναδίδουν οι ξαναζωγραφισμένες κάλες του εμβληματικού
για την Οικία έργου του Γιάννη Τσαρούχη.
Σε ένα μαεστρικό παιχνίδι χρόνου και γνώσεων, ενθυμημάτων, φωτογραφιών
και πλαισίων, συμβολικών συσχετισμών και ιχνογραφήσεων ανθρώπινων σχέσεων και πνευματικών μεταλαμπαδεύσεων,
οι προσφιλείς ένοικοι και οι λαμπροί επισκέπτες
της Οικίας Άγγελου και Λητώς Κατακουζηνού ενώνουν το τότε της γενιάς του ’30
με το δικό μας αμήχανο τώρα,
σε μια ανάγκη διάσωσης των ερριμμένων ζώντων σκιών, των μυστικών θραυσμάτων ομορφιάς και κερδισμένης σοφίας που πλανώνται ωσεί και επίμονα επάνω από την πολύβουη οδό Αμαλίας.
Ακολουθώντας τον μίτο της επίσκεψης,
η ενότητα ολοκληρώνεται στο τελευταίο δωμάτιο του σπιτιού: εδώ,
μια εγκατάσταση από παλιές καρτ ποστάλ, ενωμένες με ένα κορδόνι,
διασώζει αγαπημένα λογοτεχνικά χωρία –οργανικά πνευματικά αποτυπώματα
των χαλκέντερων θαμώνων του σπιτιού. Πρόκειται θα έλεγα για τις βασικές
και απολύτως απαραίτητες οδηγίες της δικής μας ενδεχόμενης διάσωσης.
Μου αρέσει να φαντάζομαι ότι υπαινίσσονται την ιδέα μιας ανοιχτής αλληλογραφίας με την άχραντη κιβωτό,
με την αληθινή πεμπτουσία του ελληνικού ασύνορου πολιτισμού μας.
Ίρις Κρητικού Φεβρουάριος 2020
|
